Data budowy: 1940 (Sunderland, England)
Data zatonięcia: 1941
Długość: 127m (415ft)
Lokalizacja Wraku: Sha'ab Ali, North Red Sea, Egypt.
Głębokość: 18m to 33m

Silnik: 1850 Km

Prędkość: 10 wezłów

Wyporność: 4898

Cena : £115,000

 Historia Thistlegorma jest krótka, ale fascynująca. Statek został zbudowany na przełomie 1939/40 roku  przez  firmę North Eastern Marine Engineering Co. Ltd of Sunderland. Zwodowany w dniu 9-go kwietnia 1940 r. w celu dołączenia do wysiłku zbrojnego II Wojny Światowej.
Była to średnia jednostka transportująca, o wymiarach 415  x 58 x 25 stóp i wyporności 4898 ton. Zbudowano ją dla floty Albyn Line i nadano nazwę  “Thistlegorm” (była to ostatnia jednostka z tej serii o nazwie zaczynającej się na „Thistle” Thistledhu, Thistlegorm, Thistleglen and Thistlenuir.).

Pierwszy rejs odbył się do USA po szyny kolejowe i części do samolotów.

Wkrótce po wykończeniu, statek został szybko zarekwirowany przez marynarkę wojenną do obowiązków sojuszniczych . W czasie gdy wodowano  statek, panował ogólny brak broni, dlatego też łódź została wyposażona w jedynie w 4,7 calowe działo z jednym karabinem maszynowym – obie bronie były pozostałościami z I. Wojny. We wrześniu 1941 roku, Thistlegorm miał już za sobą trzy udane podróże (do Ameryki, Argentyny i Antyli Holenderskich). Kolejna miała jednak być ostatnią.

W czasie drugiej podróży po zboże na rzekę Plata miał miejsce nieszczęśliwy incydent związany z obsługą broni. Kapitan Whiffield zdecydował, iż szkolenie artyleryjskie jest potrzebne i wtedy odkryto, iż mechanizm kierunkowy działa został nieprawdiłowo założony i był skłonny do zacinania. Mechanizm został zastąpiony ręczną metodą, co oznaczało po prostu otaczanie działa dookoła ręcznie. Pierwsza runda strzelania odbyła się bezproblemowo, ale podczas drugiej zamek zaciął się z pociskiem w środku. Wymagało to przymocowaia długiego sznura do zawleczki spustowej a następnie odpalenia działa z odległości. Kiedy odpalono działo w ten sposób nastała potężna detonacja oraz oślepiający błysk, a kłopotliwa łuska została wystrzelona z działa na jedyne 50 jardów  – w  tym punkcie kapitan Whiffield uznał ćwiczenia artyleryjskie za zakończone...

 

Ostatnia podróż

Trzecia podróż Thistlegorma odbyła się do Zachodnich Indii po cukier i rum. W jej trakcie nastały problemy z kotłem i statek musiał zostać w naprawie w Glasgow na dwa miesiące.

Następny ładunek był już zgodny z przeznaczeniem wojennym – broń ręczna, amunicja, pociski, miny lądowe, pojazdy opancerzone, jeepy, motocykle, lokomotywy oraz, co zaskakujące, buty typu Wellington. Całość miała zostać dostarczona zjednoczonym siłom alianckim w Połnocnej Afryce.

Podróż do miejsca, które miało być ostatecznym spoczynkiem była długa. Niemcy mieli kontrolę praktycznie na całym Morzu Śródziemnym, więc Thistlegorm przewoził tak ważne towary dla 8 Armii, opływając całą Afrykę przez Przylądek Dobrej Nadziei i w końcu przez Morze Czerwone do Kanału Sueskiego. Statek opuścił Clyde 5 września 1941 roku i następnie bez problemów przepłynął do Freetown w RPA, minął Madagaskar przez kanał Mozambik, aż dotarł do Aiden gdzie znalazł schronienie na 2 dni.

Z Aiden, Thistlegorm był eskortowany w górę Morza Czerwonego przez HMS Kair do postoju w Sha’ab Ali. Tu był przetrzymany przez 10 dni ze względu na wrak Tynefield blokujący wejście do Kanału Sueskiego.

 

6 października o 2.00 rano niemieckie bombowce, które nie zdołały wypełnić misji znalezienia i zatopienia statku Queen Mary (który był używany jako transportowiec wojska) i szukali innego, zastępczego celu. Pozostało im 15 minut czasu do decyzji o zrzuceniu bomb do morza i powrocie gdy natknęli się na Thistlegorma. Hienkel 111 zrzucił dwie bomby, które uderzyły w rufę. Pierwsza i druga eksplozja prawie rozerwała statek na dwie części i wyrzuciła lokomotywę w powietrze. Los statku został przypieczętowany, załoga opuściła statek i została zabrana na pokład S.S Salamanua i HMS Carlisle. Eksplozja dosięgła również uciekającego zamachowca, który ostatecznie rozbił się kilka mil na północ. Dziewięć osób z załogi Thistlegorma zginęło. 6 października 1941 roku był początkiem nieszczęść dla załogi, nie tylko przestano im wypłacać pieniądze, ale również musieli sami dostać się do domu.

 

Wywiady z członkami załogi:

 

Kapitan Williamellis: „6 października 1941 około godziny 2 nad ranem, podczas gdy statek był zakotwiczony w cieśninie Jubal (Gobal) z innymi statkami pod kontrolą Naval, obudził mnie odgłos eksplozji. Od razu udałem się na pokład i zobaczyłem, że statek został trafiony przez pociski wroga. Dalsza część statku stała w płomieniach i uświadomiłem sobie od razu, że nie było nadziei na uratowanie statku. Rozkaz opuszczenia statku został podany. Ponieważ załoga rozdzieliła się na kwartały, marynarze i strażacy na wachcie odcięli łodzie. Dwie zostały zwodowane i ludzie podzieleni na cztery grupy, mogli bezpiecznie uciec. Moja łódź dryfowała na rufie i udało mi się zabrać 3 lub 4 mężczyzn, którzy wskoczyli za burtę.”

 

Glyn Owen: „Słyszałem samolot, który zdawał się robić drugie natarcie lub przynajmniej brzmiało to jak nawrót i przygotowanie do kolejnego ataku. Przypuszczam, że po prostu wyrzuciło mnie z hamaku i potem była już tylko masa płomieni nad moją głową.”

 

Ray Gibson: „..Byłem na wachcie na mostku, gdy nagle usłyszałem huk. Zdałem sobie sprawę, że albo zostaliśmy zbombardowani albo storpedowani..”

 

Angus McLeay: „Zdecydowałem się skoczyć za burtę, ale poręcze pod moją ręką były gorące do czerwoności. Nie wiem dlaczego, ale jak już miałem skoczyć, obejrzałem się za siebie i zobaczyłem dowódcę działa czołgającego się po drugiej stronie pokładu. Pokład pokryty był pobitym szkłem, więc musiałem wyjąć kawałki ze stóp zanim mogłem przenieść dowódcę.”

 

John Whitham: „Byłem na wachcie o 12.00 i około 1.00 usłyszałem dźwięk samolotu. Spojrzeliśmy na Carlisle i nie było nic co wskazywałoby, że samolot zbliżał się. Pierwszą rzeczą z jakiej zdaliśmy sobie sprawę to to, że samolot zasadził na nas kilka bomb, które niestety spadły na ładownie czwartą, może piątą. Wiem, ponieważ widziałem płomienie, wielki pożar wydobywający się z nich”

Jeden członek załogi, artylerzysta, zawdzięcza swoje życie aktowi heroizmu żeglarza Angusa Mc Leay ze Stormaway, który  podniósł go dzięki  wyciągarce rufowej z połonącego pokładu i położył na łodź ratunkową. McLeay został poważnie poparzony w czasie swojej akcji ratowniczej a jego odwaga została nagrodzona medalem Jerzego i medalem wojennym Lloyda za bohaterską postawę na morzu. Dziesięć minut po ataku nastąpiła olbrzymia eksplozja i Thistlegorm szybko zatonął.

 

Odkrycie wraku

 

Wrak leżał na dnie zapomniany, aż do wczesnych lat 50. XX w., kiedy Jacques Cousteau i jego statek badawczy “Calypso” okryli i zidentyfikowali go. W 1956 r. w magazynie National Geographic nastąpiło pierwsze opisanie wraku, a sama eksploracja statku przez Cousteau była udokumentowana w filmie „Cichy Świat”. Wkrótce stało się zwyczajem, iż kapitanowie przepływających w pobliżu wraku statków ściągali w dół swoje bandery. Następnie znowu nastąpił okres małego zainteresowania wrakiem, aż do czasu rozwoju rekreacyjnego nurkowania w rejonie Morza Czerwonego. Thistlegorm został ponownie „odkryty” dla wszystkich w latach 90 tych.

• STANIER 8F 2-8-0 STEAM LOCOMOTIVE
Parowóz Stanier 8F był prawdopodobnie koniem roboczym z sieci kolejowej w latach 30-tych i 40-tych, a nawet 200 z 852 zostały zrobione do eksportu na Bliski Wschód. Zaprojektowany przez Sir William Sanier, jej numeracja 2-8-0 odnosi się do jej koła/ osi układu- jeden przedni wózek wagonowy i napęd na 4 osie. Wagony węgla i cysterny wody stanowiły całość lokomotywy. Parowóz posiadał dodatkowy zapas wody pitnej do operacji pustynnych.

 

• MATCHLESS G3L MOTORBIKE
Był dwumiejscowym jednocylindrowym motocyklem, z poczwórną przekładnią zmiany biegów. Przeznaczone do stosowania na pustyni, później- krajowy pojazd w postaci G3 Clubman,

 

• BSA M 20 MOTORBIKE
Aż 126000 tych motocykli zostało wyprodukowanych podczas 2 Wojny Światowej i były używane przez kurierów. Zostały one przydzielone do Marshalla Aucinlecka, który odpowiedzialny za wojska brytyjskie walczące z pustynnym lisem- Rommlem.

 

• NORTON 16 H MOTORBIKE
Norton 16 był bardzo podobny do motorów BSA i był specjalnie zaprojektowany dla meldunkowych jeźdźców w kampanii pustynnej. Wyprodukowano ich ponad 100 tyś.

• BEDFORD MW; Built on a 15cwt chassis, with a 6 cylinder Bedford engine, they were versatile lightweight.

• BEDFORD OY; Z prawie dwukrotnym ładunkiem więcej niż MW Bedford OY ta 3 tonowa ciężarówka była oparciem dla wojsk brytyjskich. Wyprodukowano ok. 72 tyś.

• MORRIS COMMERCIAL CS8; Easily recognizable by it’s distinctive bonnet, these trucks were fitted with Ford 8 cylinder engines.

 

• FORD WOT 1; Największy zatopiony pojazd z podwójnym wózkiem osi wykorzystywany do ciężkich ładunków o miał 20 stóp długości

Jedynie niewielka liczba tych pojazdów były produkowane dla wojska.

• FORD WOT 2; One of the most commonly used trucks, some 60,000 being produced, the 15cwt vehicle was generally fitted with planked tray and canvas top.

• FORD WOT 3; Larger than the WOT 2, this truck was fitted with a ford V8 engine 85hp,with some 18,00 seeing military service in WW11.

• UNIVERSAL CARRIER; Trzy z tych małych wielofunkcyjnych pojazdów gąsienicowych można zobaczyć wśród szczątków między dwoma częściami wraku. Zbudowane przez Vickers Armstronga, były wykorzystywane jako wsparcie piechoty i wyposażone w 303 karabiny maszynowe Bren. Napędzane przez silnik Forda V8, mogły osiągnąć prędkość 48km/h. Mieściły 5 osób.

Pierwsze modele He111 weszly na wyposazenie niemieckiej Lufthansa w 1934r. Zaprojektowano je z mysla o szybkim przemodelowaniu na wypadek wybuchu wojny. W 1937r. trzydziesci maszyn tego typu trafilo do Hiszpanii podczas wojny domowej, gdzie wykryto ich wady (slabe silniki i obrona). Podzczas kampani w Polsce Luftwaffe posiadala ok. 400 samolotow tego typu. Podczas Bitwy o Anglie samoloty te juz z nowymi silnikami i pancerzem okazaly sie ciezkimi do zestrzelenia dla pilotow brytyjskich, z ok. 500 aparatow niemcy stracili wowczas 246 maszyn. Bombowce tego typu mogly zabierac do 1800 kg bomb a seria J miala mozliwosc podwieszenia torped i przeznaczona byla dla Kriegsmarine.

W połowie lat 50-tych Jacques- Yves Cousteau odkrył wrak korzystając z informacji lokalnego rybaka. Wielokrotnie wydobywał różne rzeczy z wraku, włączając motocykle czy dzwon statku. W lutym 1956 na zdjęciu magazynu „National Geographic” wyraźnie widać dzwon statku w miejscu gdzie Cousteau nurkował. Nurkowanie i eksploracja wraku była również ukazana w filmie „The Silent World”.

Później pamięć o Thistlegormie zniknęła, aż do około 1991 roku, kiedy to statek był ponownie odkryty przez lokalnych nurków.

Teraz wrak Thistlegorma jest intensywnie odwiedzany przez ciekawskich nurków. Bezmyślne cumowania do poręczy zniszczyły nie tylko koralowce, ale także część wraku. Spadła przednia pokrywa kotła w pociągu parowym. Przedni kocioł przykrył pociąg parowy pokład portu załamał się i spłaszczył ciężarówki, motocykle i karabiny. Wiele rzeczy zostało zniszczonych przez nurków lub ‘wyparowały’. Niemniej jednak Thistlegorm nadal szokuje wspaniałym widokiem.